- Legalny pobyt w Polsce
Obywatele Ukrainy, którzy w wyniku rosyjskiej agresji opuścili swoją ojczyznę, mają możliwość legalnego przebywania w Polsce przez 18 miesięcy , począwszy od 24 lutego 2022 r. Dotyczy to osób, które przybyły do Polski bezpośrednio z Ukrainy i zgłosiły swój zamiar zostać w naszym kraju.
Jest też sposób na dalszą legalizację pobytu obywateli Ukrainy, którzy uciekli przed wojną. Osoby, których pobyt w Polsce jest legalny lub uznany za legalny, otrzymają zezwolenie na pobyt czasowy. Wydawane będzie jednorazowo, na okres 3 lat , licząc od dnia wydania decyzji.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy obywatel Ukrainy składa nie wcześniej niż 9 miesięcy od dnia wjazdu i nie później niż 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. Wniosek należy złożyć wcześniej niż 9 miesięcy od dnia wpis wojewoda pozostawi bez rozpatrzenia.
Ustawa przewiduje nadanie numeru PESEL obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną. Uzyskanie tego numeru daje możliwość skorzystania z szeregu usług świadczonych przez państwo. W tym celu istnieje specjalna procedura uzyskania numeru PESEL na wniosek obywatela Ukrainy. Zgłoszeniu podlegają tylko podstawowe dane osobowe.
Wniosek o nadanie numeru PESEL można złożyć od 16 marca 2022 r . w dowolnym urzędzie.
- Obywatele Ukrainy, którzy byli w Polsce przed 24 lutego 2022 r.
Jeżeli ostatni dzień okresu pobytu obywatela Ukrainy w Polsce (są to osoby posiadające polską wizę krajową) przypada na czas, który rozpoczął się 24 lutego 2022 r., okres pobytu na podstawie tej wizy i jego ważność zostanie przedłużona – zgodnie z przepisami – do 31 grudnia 2022 r. W takim przypadku paszport obywatela Ukrainy nie zawiera nowej naklejki z wizą. W okresie przedłużenia ważności polskiej wizy osoba, która ją otrzymała do 24 lutego 2022 r., nie ma prawa przekraczania granicy.
Jeżeli ostatni dzień ważności zezwolenia na pobyt czasowy wydanego obywatelowi Ukrainy przypada na okres rozpoczynający się 24 lutego 2022 r., jego ważność ulega automatycznemu przedłużeniu do dnia 31 grudnia 2022 r. Przedłużenie ważności zezwolenia na pobyt czasowy nie nie uprawnia do uzyskania nowego zezwolenia na pobyt czasowy.
Jeżeli okres, w którym obywatel Ukrainy musi opuścić terytorium Polski (o którym mowa w art. 299 ust. 6 ustawy „O cudzoziemcach” z dnia 12 grudnia 2013 r.) przypada na okres od 24 lutego 2022 r., to okres ten – zgodnie z prawem – trwa 18 miesięcy.
Jeżeli termin dobrowolnego powrotu (określony w art. 315 ust. 1 ustawy „O cudzoziemcach” z dnia 12 grudnia 2013 r.) określony w decyzji dotyczącej obywatela Ukrainy przypada na okres od dnia 24 lutego 2022 r., termin ten jest automatycznie przedłużony do 18 miesięcy.
Jeżeli ostatni dzień ważności:
- zezwolenia na pobyt czasowy (karty pobite),
- dokumenty wydane w Polsce poświadczające tożsamość cudzoziemca-obywatela Ukrainy,
- dokumenty zatytułowane „zgoda na pobyt tolerancyjny”,
wydawany obywatelom Ukrainy, przypada na okres od 24 lutego 2022 r., okres ten jest automatycznie przedłużany o 18 miesięcy.
Jeżeli ostatni dzień dopuszczalnego okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
- na podstawie wizy Schengen wydanej przez polski organ,
- na podstawie wizy Schengen wydanej przez inne państwo Schengen,
- na podstawie dokumentu uprawniającego do pobytu, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. a Rozporządzenia Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiające ten sam wzór dokumentów uprawniających do pobytu obywateli państw trzecich (Dz. Urz. UE) nr L 157 z 15.06. 2002, s . 1 ze zm.). Są to dokumenty wydane przez właściwe organy innego państwa Schengen lub inny dokument uprawniający do pobytu i wydany przez organ tego państwa, uprawniający do przemieszczania się po terytorium innych państw tej strefy,
- w ramach ruchu bezwizowego
przypada na okres od 24 lutego 2022 r., a obywatel Ukrainy przybył przed określoną datą, okres ten jest automatycznie uznawany za legalny na 18 miesięcy.
- Dostęp do rynku pracy
Obywatele Ukrainy mają zagwarantowany dostęp do polskiego rynku pracy. Aby z tego skorzystać, pracodawca, który zatrudni obywatela Ukrainy, będzie zobowiązany w ciągu 14 dni wejść na portal praca.gov.pl. Tam musi znaleźć odpowiednie centrum zatrudnienia i poinformować go, że zatrudnił cudzoziemca.
Obywatele Ukrainy będą mieli możliwość skorzystania z usług świadczonych na polskim rynku pracy. Mogą aplikować do urzędów pracy, poradni zawodowych , a także na kursy – na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
- Przedsiębiorczość
Obywatele Ukrainy będą mieli możliwość rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele polscy – warunkiem jest uzyskanie osobistego numeru PESEL.
- Pomoc i wsparcie finansowe na utrzymanie
Pomoc obywatelom Ukrainy zapewnią wojewodowie i samorządy. Może to być na przykład zapewnienie mieszkania lub zagwarantowanie grupie osób trzech posiłków dziennie.
Pomoc materialną może otrzymać każdy podmiot, w szczególności osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo domowe i udzielająca gwarancji uciekającym przed wojną obywatelom Ukrainy, noclegi i wyżywienie, jeżeli zawrze umowę z gminą . Pomoc będzie wypłacana maksymalnie przez 60 dni i zostanie określona przez Radę Ministrów.
Obywatele Ukrainy mogą ubiegać się o jednorazowy zasiłek w wysokości 300 zł na osobę. Należą do nich żywność, odzież, obuwie, higiena osobista i koszty utrzymania.
Pomoc będzie również udzielana w formie paczek żywnościowych lub paczek żywnościowych w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014-2020, który otrzymał wsparcie finansowe z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.
- Pomoc społeczna
Obywatele Ukrainy będą mieli dostęp do: pomocy społecznej, pomocy edukacyjnej, pomocy rodzinom, pomocy na Dobry Start. Będą mieli prawo dostępu do Kapitału Opiekuńczego Rodziny, a także mogą ubiegać się o pomoc finansową na pokrycie kosztów pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub pod opieką niani.
- Opieka zdrowotna
Każdy obywatel Ukrainy przebywający legalnie w Polsce ma zagwarantowany dostęp do państwowego systemu opieki zdrowotnej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Narodowy Fundusz Zdrowia zapłaci za każdy rodzaj opieki medycznej udzielonej obywatelowi Ukrainy w państwowych zakładach opieki zdrowotnej. Pomoc będzie finansowana z budżetu państwa.
- Obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski nie bezpośrednio z Ukrainy (także osoby nieposiadające Karty Polaka), obywatele państw trzecich oraz bezpaństwowcy
Cudzoziemcy, których nie dotyczą przepisy ustawy „O pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa”, ale należą do grupy migrantów określonej w art. 2 ust. 1 i 2 Decyzji Wykonawczej Rady UE stwierdzającej masowy napływ osób przybyłych z Ukrainy. Są to obywatele Ukrainy, którzy od 24 lutego 2022 r. opuścili Ukrainę i przybyli do Polski nie bezpośrednio z terytorium Ukrainy (jednocześnie osoby te nie posiadają Karty Polaka). Wszystkie te osoby, a także bezpaństwowcy i obywatele państw trzecich mogą korzystać z ochrony na czas określony, określonej w ustawie o ochronie cudzoziemców w RP.
W przypadku obywateli państw trzecich i bezpaństwowców dotyczy to osób, które mogą udowodnić, że przed 24 lutego 2022 r. korzystały z ochrony międzynarodowej lub równoważnej ochrony na terytorium Ukrainy, przebywały legalnie na Ukrainie na podstawie zezwolenia na pobyt stały wydane zgodnie z ustawodawstwem Ukrainy i nie mogą bezpiecznie powrócić do swojego kraju lub regionu pochodzenia.
Cudzoziemcy spełniający powyższe wymagania mogą bezpłatnie otrzymać zaświadczenie potwierdzające udzielenie ochrony czasowej. Zaświadczenie wydaje Urząd do Spraw Cudzoziemców na wniosek cudzoziemca. Wniosek można złożyć osobiście w Biurze w Warszawie, ul. Taborova, 33 lata, od czwartku 17 marca 2022 r.
Certyfikat jest jedynym dowodem ochrony czasowej w Polsce. W okresie jego obowiązywania potwierdza się prawo do pobytu w Polsce. Cudzoziemiec korzystający z ochrony czasowej może również pracować bez zezwolenia na pracę oraz rozpocząć i prowadzić działalność w Polsce. Jest to możliwe na takich samych zasadach jak w przypadku obywateli polskich.
Osobie korzystającej z ochrony czasowej i posiadającej zaświadczenie Urząd do Spraw Cudzoziemców gwarantuje – na swój wniosek – opiekę medyczną, a także udziela pomocy w uzyskaniu zakwaterowania i wyżywienia czy pomocy finansowej. Pomoc udzielana jest w trybie i na zasadach określonych w Ustawie o ochronie cudzoziemców w RP.
- Osoby nieobjęte przepisami ustawy
Według Polska ustawa „O pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa” określa w szczególności szczegółowe zasady legalizacji pobytu obywateli Ukrainy (a także ich małżonków nieposiadających obywatelstwa ukraińskiego). w Polsce w związku z działaniami wojennymi na terytorium tego państwa. Mówimy też o osobach, które posiadają Kartę Polaka i które przyjechały do Polski wraz ze swoimi najbliższymi, aby wziąć udział w tych akcjach.
Przepisy tej ustawy nie mają zastosowania do obywateli Ukrainy, którzy wcześniej otrzymali:
- zezwolenie na pobyt stały
- zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej
- zezwolenie na pobyt czasowy
- status uchodźcy
- dodatkowa ochrona
- zgodę na pobyt tolerancyjny,
a także tych, którzy:
- złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w Polsce (lub w imieniu którego takie wnioski zostały złożone)
- ogłosił zamiar ubiegania się o ochronę międzynarodową.
